این شهرستان غربی‌ترین شهرستان استان اصفهان است که از سمت غرب به استان لرستان و از جنوب به استان چهار محال بختیاری و از شرق با شهرستان فریدن و چادگان همسایه است.

فریدون شهر بام ایران

فریدونشهر دارای یک بخش مرکزی و دو شهر به نام‌های فریدون شهر و برف انبار و پنج دهستان به نام‌های برف‌انبار، چشمه لنگان، عشایری، قلعه سرخ، و پشتکوه موگویی است و همچنین ۸۵ روستا که ۵۸ روستای آن در منطقه پیشکوه و پشتکوه این شهرستان واقع شده است و همچنین مساحتی حدود ۲ هزار و ۱۵۰ کیلومتر مربع دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۲ هزار و ۳۵۰ متر است و به بام ایران معروف است.

گرجی‌های فریدونشهر

اقوام گرجی‌ها که در استان اصفهان به ویژه در غرب اصفهان ساکن هستند در سال ۱۳۴۵ بیش از ۱۷ هزار و ۶۶۵ نفر گرجی در فریدون شهر زندگی می‌کردند که کوچاندن گرجی‌ها به ایران در قرن ۱۷ میلادی صورت گرفته و نقطه ورود آنان به ایران از بدو تاسیس سلسله صفوی یعنی سال ۹۰۷ میلادی بوده است.

روستای سیبک، چغیورت و بخش مرکزی فریدونشهر مامن و ماوای گرجیان است که آداب و رسوم کهن عید نوروز را زنده نگه داشته و هر سال عید باستانی را جشن می‌گیرند.

آداب و رسوم گرجیان فریدونشهر در ایام نوروز

اداب و رسوم گرجی های فریدونشهر بسیار زیبا و دیدنی می باشد، که بازیها و سرگرمی های بسیاری در بین مردم در این روز به خصوص به وجود آید این شهر در غرب اصفهان قرار دارد. این گرجی ها در زمان شاه عباس در این منطقه ساکن شده اند و جزو یکی از امن ترین و زیباترین شهرهای کشورمان محسوب می شود مردم در روز جشن عروسی در وسط میدان بزرگی به رقص و پایکوبی می پردازند و با صدای دهل هر مهمانی به وسط میدان برای پایکوبی می آید در ادامه با آداب و رسوم عروسی و عید نوروز در این شهر زیبا آشنا شوید.

چهارشنبه سوری در فریدون شهر

در فریدونشهر غروب آخرین سه‌شنبه سال و با نزدیکی تاریکی شب چهارشنبه مردم هر محله‌ای با برپایی آتش در حیاط خانه و یا کوچه خود طی مراسم با شکوهی و به رسم دیرین با شعله ور شدن آتش از روی آن می‌پرند و آرزوی سلامتی، تندرستی و به نوعی روشن بودن چراغ و نورانی بودن خانه را با رفتن غم و اندوه از خداوند متعال در خواست می‌کنند.

مراسم شب عید فریدون شهر در ایام نوروز

فریدونشهر در شب عید شاهد شادی پسران نوجوان است که به صورت گروهی و گاهی تک تک به پشت‌بام‌های همسایه‌ها و گاه هم محله‌ای خود می‌رفتند و با آویزان کردن سبد، ظروف حلبی و سطل به حیاط خانه‌ها و ایجاد سر و صدا و خبر فرا رسیدن شب عید از صاحب خانه عیدی می‌گرفتند که اکثرا پول، شیرینی و شکلات است.

اکثر خانواده‌ها در شب عید در خانه پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها جمع می‌شدند و موقع شام قیمه و پلو صرف می‌کردند.

لحظات تحویل سال فریدونشهر در ایام نوروز

به هنگام تحویل سال نو در فریدونشهر تمام اعضای خانواده دور سفره هفت سین جمع می‌شوند و به نیایش، قرائت قرآن و دعای معروف تحویل سال را زمزمه می‌کنند و با گذشت ثانیه‌های تحویل سال جدید بزرگترها به کوچک‌ترها عیدی می‌دهند و جالب‌تر از همه عیدی پدربزرگ‌ها و پدر خانواده است که از داخل قرآن اسکناس‌های نو را به بچه‌ها هدیه می‌کنند.

بردن غذا و هدیه برای دختران

یکی دیگر از رسم های مردم گرجی شهرستان فریدونشهر بردن هدیه و غذا برای دختران خانه شان که ازدواج کرده اند بوده است که اینک نیز به شیوه های دیگر انجام می شود.

این رسم برای حفظ پیوند عاطفی خانواده ها و اعتقاد به سهم داشتن دختران از غذای خانه پدری یا برادر است که با بردن غذاهای گرمی مانند حلوا، تخم مرغ، برنج و انواع خورشت همراه با نان های محلی انجام می شده است. البته بردن هدیه ای مانند پارچه و یا قطعه ای طلا یا پول نیز تحت عنوان قاب (هدیه) انجام می شده است که اینک نیز ادامه دارد.

رسم بولاقوطی از رسومات مردم فریدونشهر

بولاقوطی مراسمی در شب عید بوده که نوجوانان پسر به پشت‌بام‌های همسایه‌ها رفته و با آویزان کردن قوطی، سبد و یا هر ظرفی که بتوان عیدی جمع‌آوری کرد خبر عید و سال نو را به صاحب خانه داده و با ایجاد سر و صدا عیدی می‌گرفتند که اغلب پول، نخودچی و کشمش و میوه بوده است که این رسم هم در دنیای مدرن و به نوعی پیشرفته امروزی کمرنگ و در شرف فراموشی است.

عرفه (علفه) از رسومات مردم فریدونشهر

زنان شهرستان فریدونشهر در یک شب مانده به عید حلوای محلی می پزند و در میان فامیل و همسایه ها پخش می کنند و حتی برای پنج شنبه آخر سال بر مزار رفتگان خود می برند تا با یاد و خاطرات آن ها سال نو را جشن بگیرند.

مراسمات تحویل سال فریدون شهری ها در ایام نوروز

گستردن سفره نوروزی یا هفت سین از تدارکات لحظات تحویل سال بوده که در این سفره اقلامی چون سبزه‌، سنجد‌، سماق‌، سمنو‌، سکه‌، سیب‌، قرآن‌، آیینه‌، تخم مرغ رنگ شده‌، نان قندی‌، نقل‌، گردو‌ و شیرینی‌های محلی‌ می‌گذارند.

برخی از مردم این منطقه لحظات سال تحویل را در جوار امام‌زاده‌ها، قبور شهدا و اماکن مقدس سپری کرده و پس از تحویل سال به خانه می‌آیند و باقی افراد نیز برای این لحظات به دور سفره عید نشسته و به خواندن قرآن و دعا می‌پردازند.

جوشاندن قدری شیر به نیت سفیدی و سعادت و یا رشته و سبزی به نیت دراز شدن عمر و برکت در اجاق خانه در لحظه تحویل سال مرسوم بوده که اکنون به کلی فراموش شده است.

روز عید نیز با دید و بازدیدها و سر سلامتی برای عید اول بازماندگان مرحوم در فامیل آغاز می شود.

در گذشته رسم براین بوده که در ساعات بامداد روز عید بره سفید کوچولو را به یمن قدم مبارکی به خانه می‌آوردند و با گذاشتن حنا روی مو و گذاشتن قند روی زبانش دهانش را شیرین می‌کردند.

دادن عیدی به کودکان و نوعروسان از آداب رایج در مراسم دید و بازدید شهرستان فریدونشهر است که در گذشته به کودکانی که درب خانه ها رفته و سال نو را به آن هاتبریک می گفتند برای عیدی اقلامی چون گردو‌، کشمش، انار و تخم مرغ رنگی داده می‌شد که اکنون این رسم به کلی از بین رفته است

سیزده بدر در فریدون شهر

فریدونشهر دارای کوهستان‌ها، چشمه ساران و طبیعت دلنواز و زیبایی است که هر ساله در روز طبیعت پذیرای گردشگران و طبیعت دوستان در این شهرستان است.

از روز ۱۲ فروردین‌ماه باقی مانده آجیل‌ها و شیرینی‌ها را برای روز سیزده بدر آماده می‌کنند و در روز طبعیت همه دسته و جمعی عازم کوه‌ها و طبیعت بی‌نظیر فریدونشهر می‌شوند و معتقدند روز سیزده بدر نباید در خانه ماند، زیرا نحس و بدشگون است و در واقع باید نحسی روز سیزده را به در کرد.

در عصر روز سیزده بدر دختران سبزه‌ها و گیاهان صحرایی را گره می‌زنند و این کار را به نوعی گشایش بخت خود می‌پنداشتند و شعر( سیزده به در، سال دگر، بچه بغل، خونه شوهر) را می‌خواندند و همچنین سبزه سفره هفت سین را به آب می‌سپارند و شعر روز طبیعت را با آب زمزمه می‌کنند ( سیزده برو، چهارده بیا)، (غم برو، شادی بیا) و ( محنت برو، روزی بیا(.

آداب و رسوم ارامنه فریدونشهر در ایام نوروز

با آغاز سال نو مسلمانان و هم‌وطنان، ارمنی‌ها به دیدار همسایه‌ها و هم محله‌ای‌های خود می‌روند و سال نو را تبریک گفته و با شادی آنها شریک می‌شوند و از آنها عیدی می‌گیرند و در مراسم عروسی و عزاداری آنها شرکت می‌کنند.

در روز سیزده بدر ارامنه جشن عید پاک بزرگ می‌گیرند و بزرگ‌ترین عید ارامنه اول ژانویه یا روز کریسمس است که در این روز همانند آداب و رسوم ایرانیان دید و بازدید دارند و همچنین مراسم اسم گذاری در کلیسا و مراسم عروسی برگزار می‌کنند.

ارامنه با مهاجرت به شهرستان‌های فریدونشهر و فریدن در روستاهای خویگان، سنگباران، میلاگرد، شابولاق، ناماگرد، غرقن، سواران، قلعه ملک، بیجگرد، خنگ، دهسور، چاوش آباد و زرنه ساکن شدند که در راستای رودخانه‌ها و زمین‌های مستعد کشاورزی بوده است که امروز اکثریت ارامنه به دلیل مشکلات اقتصادی و گذران زندگی به اصفهان، تهران، اروپا و آمریکا مهاجرت کرده‌اند.

ارامنه روستای خویگان فریدونشهر ۱۰ خانوار هستند که تنها بازماندگان ارامنه این شهرستان هستند و دارای سه کلیسا که حضرت مریم (س) مهم‌ترین این کلیساها به شمار می‌رود و همچنین کلیسای سورپ فرسس و هوانیس است.

قبرستان ارامنه در روستاهای حصارکشی، صادقیه، خویگان شرق، سروشجان، شمال شرق، خلیل‌آباد، خویگان جنوب، محله بالای خویگان، بیجگرد، خویگان ـ شمال غربی و همچنین قبرستان قدیمی ارامنه هوانس در خویگان علیا و چشمه انجیل از جمله مکان‌هایی است که یادگار اجداد و ارامنی‌هایی است که در روزگاران دور در صلح و صفا زندگی می‌کردند و امروز یادگارهایشان برای ما ماندگار و جاودانه باقی است.

آداب و رسوم بختیاری‌های فریدون شهر در ایام نوروز

بختیاری‌ها مراسم خانه تکانی و استقبال از عید نو را گاه به صورت شخصی و اکثر اوقات دسته جمعی و فامیلی برگزار می‌کنند.

مراسم عید اول در میان بختیاری‌ها شدت و احترام بسیار بالایی دارد به این صورت که فامیل‌های دور خانواده مرحوم یک هفته مانده به عید نوروز به خانه صاحب عزا رفته و با آنان همدردی می‌کنند و در این بین اقوام نزدیک مرحوم نیز شب عید به منزل صاحب عزا رفته و به صورت دسته جمعی شیرینی و مواد غذایی برای تهیه شام شب عید برای اعضای خانواده عزادار و همچنین درخواست پوشیدن لباس شاد و نو از خانواده صاحب عزا در ایام عید و سال جدید دارند.

مراسم حلوا پزان در یک شب مانده به عید نوروز برگزار می‌شود به این صورت که زنان بختیاری با پختن حلوا برای رفتگان و اهل قبور فاتحه می‌خوانند و با پخش حلوا با نان محلی فتیر بین همسایه‌ها و اقوام خود به درگذشتگان عیدی می‌دهند.

در عید نوروز به تازه عروس و داماد بره یا بز عیدی می‌دهند و همچنین بختیاری‌ها تمایل دارند ناهار ظهر روز عید را با سابیدن کشک و برنج با حضور همه اعضای فامیل میل کنند که به غذای ماست‌وآ (دوغ و برنج) معروف بوده و ارزش غذایی بالایی دارد.

در روز سیزده بدر بختیاری‌های فریدونشهر به دامان طبیعت رفته و مسابقات اسب سواری و قاطر سواری برگزار می‌کنند که امروزه نسبت به روزگاران قدیم کمرنگ شده و همچنین برگزاری بازی‌های محلی یختور، کفشک، کمربند بازی و دست به شال از دیگر مراسمات بختیاری‌ها در روز طبیعت است.

آداب و رسوم اقوام ترک فریدونشهر

یکی از شهروندان ترک زبان که خود اهل شهر برف انبار است می‌گوید: رسم فالگوش در دو شب مانده به عید و همچنین رسم بولاقوطی در شب عید است که نوجوانان پسر به پشت‌بام‌های همسایه‌ها رفته و با آویزان کردن قوطی، سبد و یا هر ظرفی که بتوان عیدی جمع‌آوری کرد خبر عید و سال نو را به صاحب خانه داده و با ایجاد سر و صدا عیدی می‌گرفتند که اغلب پول، نخود چی و کشمش و میوه بوده است که این رسم هم در دنیای مدرن و به نوعی پیشرفته امروزی کمرنگ و در شرف فراموشی است.

ترک زبانان فریدونشهری در شب عید نوروز دور هم جمع می‌شوند و شعرهای کتاب کور اوقلو را می‌خوانند و در روز سیزده بدر به گردش می‌روند و همچنین سبزه پاجه سفره هفت سین را به آب می‌سپارند و شعرهای روز طبیعت را زمزمه می‌کنند.

آشنایی با رسم شب تحویل سال و پخت برنج در فریدونشهر

در گذشته رسم بوده است در شب عید و سال تحویل اعضای خانواده در خانه پدر بزرگ ها و بزرگان فامیل جمع می شده اند و با پخت برنج و دور هم نشینی شب تحویل سال را جشن می گرفتند. جوشاندن قدری شیر به نیت سفیدی و سعادت و یا رشته و سبزی به نیت دراز شدن عمر و برکت در اجاق خانه در لحظه تحویل سال مرسوم بوده که اکنون به کلی فراموش شده است.

نکته جالب توجه بالا رفتن دود برنج دم کشیده از دودکش خانه ها و پخش شدن بو وعطر آن بوده است که نوید سال جدید را میداده است. در این میان خانواده هایی که به نوعی در سال گذشته کسی را از فامیل یا خانواده خود از دست داده بودند

و غم دار بودند برای اینکه همسایگان و آشنایان بتوانند به شادی خود برسند و سال جدید را با رسم های خود آغاز کنند، زودتر از همه دود برنج دم کشیده خود را از دودکش بیرون می دادند و این به معنای برداشته شدن غم و اجازه ورود شادی به خانه ها بود.

روز عید نیز با دید و بازدیدها و سر سلامتی برای عید اول بازماندگان مرحوم در فامیل آغاز می شود. دادن عیدی به کودکان و نوعروسان از آداب رایج در مراسم دید و بازدید شهرستان فریدونشهر است که در گذشته به کودکانی که درب خانه ها رفته و سال نو را به آن هاتبریک می گفتند برای عیدی اقلامی چون گردو‌، کشمش، انار و تخم مرغ رنگی داده می‌شد که اکنون این رسم به کلی از بین رفته است.