وظایف و اختیارات کمیسیون ماده ۵ شهرداری

پس از تشکیل وزارت آبادانی و مسکن و گسترش فعالیت در زمینه ی تهیه طرح های جامع شهری، با تصویب قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، این شورا به عنوان عالی ترین مرجع سیاستگذاری و تصویب ضوابط معماری و شهرسازی و طرح های جامع شهرهای کشور تعیین گردید.
وفق ماده ۱۵ این قانون، وظیفه بررسی و تصویب طرح های تفضیلی شهری به عهده ی کمیسیون نهاده شد که از آن پس به عنوان کمیسیون ماده ۵ شناخته شد که متن آن به شرح ذیل است:

ماده ی ۵: بررسی و تصویب طرح های تفضیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان یا فرمانداری کل که به وسیله کمیسیون به ریاست استاندار یا فرماندار کل به عضویت رئیس انجمن شهرستان، شهردار، نمایندگان وزارت فرهنگ، هنر، آبادانی و مسکن و نماینده مهندس مشاور تهیه کننده طرح انجام می شود. آن قسمت از نقشه های تفضیلی که به تصویب انجمن شهر برسد، برای شهرداری لازم الاجرا خواهد بود. تغییرات نقشه های تفضیلی اگر در اساس طرح جامع شهرداری موثر باشد، باید به تأیید شورای عالی شهرسازی برسد.

تبصره: شهرداری پایتخت از شمول این ماده همچنین، طرح های تفضیلی موضوع بند ۳ ماده ۴ و بند ۲ ماده مذکور مستثنی خواهد بود.

اگر چه شهر تهران از اجرای این قانون مستثنی شده بود، اما در سال ۱۳۶۵ با اصلاح تبصره ی ذیل ماده ۵، نحوه ی رسیدگی به طرح های تفضیلی در شهر تهران مشخص گردید.

براساس این قانون، کمیسیون شامل معاونان و وزرای مسکن و شهرسازی، کشور و نیز شهردار تهران به همراه برخی سازمانهای دیگر، عهده دار بررسی و تصویب این طرح ها شدند.

آیین رسیدگی کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین شهری، جلوه‌ های متفاوت و گوناگونی در طبیعت دارند و چون هر کدام، از حقوق و مزایای خاصی برخوردارند باید انواع آن از یکدیگر متمایز گردد تا حقوق صاحبان و مالکان آن اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی تضییع نگردیده و تکالیفی که متوجه این اشخاص است به درستی ایفا گردد. برای حصول به این مقصود باید ضوابط و مقرّراتی که جهت تعیین و تشخیص نوعیت اراضی از یکدیگر وجود دارد و آثار قانونی و وظایف و تکالیف صاحبان اینگونه اراضی بر آن مترتب می‌گردد مورد شناسایی قرار گیرد. قانون زمین شهری مصوّب سال ۱۳۶۶ در ماده‌ ۱۲ خود این مهم را به عهده‌ کمیسیونی متشکل از نمایندگان وزارت مسکن و شهرسازی نهاده است. اینکه کدام مراجع و درچه مواردی باید از کمیسیون مذکور استعلام نمایند و نحوه تشکیل کمیسیون چگونه است و این کمیسیون با چه شرایط و براساس چه مستنداتی نسبت به تشخیص نوعیت زمین اقدام می‌نماید و ابلاغ نظریه کمیسیون و نحوه اعتراض به آن چگونه است موضوعاتی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.